Istotą zasady nominalizmu jest reguła, że zobowiązanie należy wykonać, dokonując zapłaty tej samej kwoty pieniężnej, na jaką opiewał dług w chwili jego powstania. Należy wyraźnie zaznaczyć, że odnosi się ona wyłącznie do zobowiązań pieniężnych w ścisłym tego słowa znaczeniu i nie działa ona zatem w odniesieniu do zobowiązań niepieniężnych do świadczenia pieniężnego.
Omawiana zasada sprawdza się jednak tylko w określonych warunkach, tj. jeżeli pieniądze nie tracą na wartości, czyli nie zachodzi inflacja ani deflacja na rynku (Rutkowska 2012). Wyjątek od zasady nominalizmu stanowi waloryzacja świadczeń pieniężnych. Jest ona wyrażona w art. 358¹ §2 k.c.: strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Doktryna trafnie wskazuje również, że korzenie tej zasady można znaleźć w art. 358¹ §1 k.c. na podstawie wyrażenia chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej (Rutkowska 2012).